YUSİF MƏMMƏDƏLİYEV ADINA NAXÇIVAN DÖVLƏT UNİVERSİTETİ

Azərbaycan Respublikasının ali məktəblər ailəsinin üzvlərindən biri də Yusif Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Universitetidir. Bu ali təhsil ocağı Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasında fəaliyyət göstərən yeganə dövlət universiteti, müasir mərhələdə qədim diyarın əsas elm, təhsil və mədəniyyət mərkəzidir.
Naxçıvan Dövlət Universiteti 1967-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutu Naxçıvan filialının, beş il sonra isə müstəqil ali məktəbə çevrilmiş Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun varisidir.

Filial kimi fəaliyyət göstərdiyi illərdə ali məktəbdə üç ixtisas-Azərbaycan dili və ədəbiyyatı, tarix və riyaziyyat ixtisasları üzrə mütəxəssislər hazırlanırdı. Burada elmi dərəcəsi olan cəmi dörd nəfər müəllim elmi-pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olurdu. Regionun ehtiyacları nəzərə alınaraq 1972-ci ildə Naxçıvan filialının bazası əsasında Y. Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Pedaqoji İnstitutu təşkil olundu. İnstitutda Azərbaycan dili və ədəbiyyatı, tarix, fizika, riyaziyyat, kimya, biologiya, əmək ixtsasları üzrə mütəxəssislər hazırlanırdı.

Bu mütəxəssislər az vaxtda muxtar respublikanın əsas ziyalı qüvvəsini təşkil etdi. 1990-cı ildə mövcud Pedaqoji İnstitut Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə Naxçıvan Dövlət Universitetinə çevrildi. Universitetdə pedaqoji istiqamətli mütəxəssislərdən başqa hüquqşünaslar, avtomobil və rabitə mühəndisləri, iqtisadçılar və mühasiblər, bələdiyyə və kömrük işçiləri də hazırlanmağa başlandı. Müasir mərhələdə Naxçıvan Dövlət Universiteti mühüm elmi mərkəzlərdən biridir. 1992-ci ildən universitetdə aspirantura şö’bəsi və “Regionun inkişafı problemləri“ adlı problem laboratoriya fəaliyyət göstərir. Universitetin filologiya və yarımkeciricilər fizikası ixtisasları üzrə müdafiə şuralarında namizədlik və doktorluq dissertasiyaları müdafiə olunur. “Elmi əsərlər" jurnalı və “Fikir” informasiya bülleteni universitet əməkdaşlarının elmi məqalələrini nəşr edib yayır.

Universitetin yeni yaradılmış “Qeyrət” nəşriyyatında Naxçıvan regionunun tarixinə, arxeoloqiyası və etnoqrafiyasına, zəngin təbiəti və təbii sərvətlərinə, me’marlıq abidələrinə, habelə fundamental elmlər üzrə aparılan elmi axtarışların nəticələrinə dair kitablar nəşr edilir. Univesitetdə keçirilən elmi konfrans və simpoziumlarda ən aktual məsələlər müzakirə olunur. Müstəqil Azərbaycanın gənc nəslinin dünyagörüşünün inkişafına xidmət edən “Heydar Əliyev Universiteti” Naxçıvan Dövlət Universitetində əsl dövlətçilik məktəbi kimi uğurla fəaliyyət göstərir.

Naxçıvan Dövlət Universitetinin Strasburq (Fransa), İstanbul, Ankara, Ərzurum, Van universitetləri (Türkiyə), Təbriz Universiteti (İran), Qırğızıstan Beynəlxalq Universiteti (Bişkek) ilə əlaqələri Naxçıvanda elm, təhsil və mədəniyyətin inkaşafına müsbət tə’sir göstərir. Naxçıvan Dövlət Universitetində yaradılmış Konservatoriya Azərbaycanın müstəqillik dövrünün yenitipli mədəniyyətini inkişaf etdirə biləcək mütəxəssislər hazırlayır. “İnformatika mərkəzi” tələbələrə ən müasir kompüter texnikasını öyrətməyə imkan yaradır. Geniş imkanlara malik olan “İdman bazası”nda güclü idmançılar yetişdirilir.

Naxçıvan Dövlət Universitetinə müxtəlif illərdə dosent Əli Əliyev, professorlar Səfəralı Babayev, İsrafil Məmmədov, İsak Məmmədov, İsgəndər Cəfərov, Qasım Hüseynov rəhbərlik etmişlər. Hazırda universitetin əyani və qiyabi şö’bələrində 3 min tələbə təhsil alır. Tələbələr arasında 200 nəfərdən çox Türkiyə vətəndaşı vardır. Universitetdə tələbələrin tə’lim-tərbiyəsi ilə 290 nəfər müəllim məşğul olur. Müəllimlərdən 6 nəfəri elmlər doktoru, professor, 130 nəfəri elmlər namizədi, dosentdir. Naxçıvan Dövlət Universitetinin mə’zunları arasında xeyli tanınmış dövlət adamları, xalq deputatları, görkəmli alimlər və yazıçılar vardır. Yusif Məmmədəliyev adına Naxçıvan Dövlət Universiteti XXI əsrə doğru inam və qətiyyətlə addımlayır.